အပိုင်း (၄၅) : Meme တွေအတွက် ရှင်းလင်းချက်

မှောက်ထားတဲ့သပိတ်ရဲ့ ပိုလေးနက်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်က ဘာလဲ။  အင်္ဂလိပ် (သို့) ဗမာလိုရေးထားတဲ့ ဆန္ဒပြ ဆိုင်းဘုတ်တွေ၊ ရုပ်ပုံကားချပ်တွေကြောင့် ဘယ်လိုအကြောင်းတွေကနေ အကျိုးတွေ ဖြစ်လာမလဲ။ ပြီးတော့ ဗိုလ်ချုပ် မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အရပ်အမြင့်က ဆန္ဒပြတဲ့အခါသုံးတဲ့အချက် ဖြစ်လာတာ ဘာကြောင့်လဲ။  

ဒါတွေက Brad နဲ့ May (နာမည်လွှဲများ)တို့က ဆန္ဒပြ Memes(မီးမ်)တွေ၊ ဆိုင်းဘုတ်တွေကို အင်္ဂလိပ် ပရိသတ် နားလည်နိုင်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုရှင်းပြထားတဲ့ သူတို့ Facebook စာမျက်နှာအသစ် Burmese Protest Memes and Signs Translated and Explained မှာ ထုတ်ဖော်ထားတဲ့ အယူအဆတချို့ပါ။

အောက်စဖို့ဒ်မှာ meme ကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ထားပုံမှာ - “အင်တာနက်သုံးသူအချင်းချင်း မျှဝေပြီး လျင်လျင်မြန်မြန် ပျံ့နှံ့သွားတဲ့ (တစ််ခါတလေ အနည်းငယ်ကွဲလွဲမှုရှိ) ရယ်စရာ ရုပ်ပုံ၊ ဗွီဒီယို၊ စာသား စသဖြင့်” ဖြစ်ပါတယ်။ ခင်ဗျားလည်း meme (မီးမ်)ကဘာလဲဆိုတာ သိပြီးသားဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ စောစောကထိ မသိသေးဘူးဆိုရင်တော့ ဆယ်စုနှစ်လောက် ဂူအောင်းပြီး တရားကျင့်ရာက ထွက်လာတဲ့သူပဲ ဖြစ်လိမ့်မယ်! ဒီမေးမြန်းခန်းက ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ပြုလုပ်လာတဲ့ မြန်မာဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အဓိကကျကျ ပါဝင်နေတဲ့ memes(မီးမ်)တွေရဲ့ အနက်အဓိပ္ပါယ်တွေကို ထုတ်ဖော်သွားမှာပါ။

အင်တာနက်ကို ဟိုးအရင်ကတည်းက သုံးစွဲလာကြတဲ့ အခြားတိုင်းပြည်တွေလို မဟုတ်၊ မြန်မာပြည်မှာက “အွန်လိုင်းရိုးရာ”က အသစ်အဆန်းပဲ။  May အကျဉ်းချုံး ရှင်းပြပါတယ်။ “ကျမတို့ မျိုးဆက်ကျမှ အင်တာနက် ဆိုရှယ်မီဒီယာနဲ့ ကြီးပြင်းလာတာ။ meme(မီးမ်) တွေက ဟာသတွေသာမက ခံစားချက်တွေ တဦးနဲ့တဦး မျှဝေဖို့ နည်းလမ်းတခု၊ ပြီးတော့ ကျမတို့ ဗမာအသိုင်းအဝိုင်းက ဘယ်လိုအခြေအနေတွေမှာမဆို သတင်းလုပ်ဖို့ ဝန်မလေးဘူး။ ဒါကြောင့် meme(မီးမ်)တွေက ကျမတို့မျိုးဆက်ရဲ့ သင်္ကေတဆို မမှားဘူး။”

သူမပြောတာက အာဏာမသိမ်းခင်ကတည်းက meme(မီးမ်)တွေဖြန့်တဲ့ ဗမာ Facebook ဂရုတွေ ရှိနေတာ အဆန်းမဟုတ်ပါဘူး။ ပြီးတော့ “ရုပ်ပုံ ဒါမှမဟုတ် ဗွီဒီယို အတိုလေးတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အဓိပ္ပါယ် ပေါင်းများစွာက တချက်လောက် ကြည့်လိုက်ရုံနဲ့ အားလုံး နားလည်ပြီးသားပဲ။”

ဒါပေမယ့် ဒီမြှုပ်ထားတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို တချက်လောက်ကြည့်ရုံနဲ့ နိုင်ငံ၊ ဓလေ့၊ ဘာသာစကားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လူမျိုးခြားဖြစ်တဲ့ Brad ဂဃနဏ နားမလည်နိုင်ပါဘူး။ သူ့အတွက် ဗမာမီးမ်တွေကို နားလည်ဖို့ စိန်ခေါ်မှု(နဲ့ စွမ်းအား) ရှိလာတာက ကုန်ကားရှည်ကြီးမှာ ရေးထားတဲ့ စာသားကို နားမလည်နိုင်ရာက စတာပါပဲ။ “မုန့်လင်မယားဒယ်အိုးလို လမ်းပေါ်မှာ ကားပြန်မမောင်းချင်ဘူး” ဆိုတဲ့ စာသားပါပဲ။ ဟုတ်တာပေ့ါ။ ဓလေ့ကို နားမလည်ရင် ဒီစာသားတွေက Brad အတွက် ဘာအဓိပ္ပါယ်ရှိလိမ့်မလဲ။ ဒီမှာ အဓိပ္ပါယ် အများကြီး ရှိတာပေ့ါ။ သူ့မိန်းခလေး ဗမာမလေး ရှင်းပြတော့မှ လမ်းဘေးရောင်းတဲ့“မုန့်လင်မယား မုန့်”က အဆန်းမဟုတ်၊ ဆန်မုန့် တခြမ်းစီကို သံဒယ်ချိုင့်လေးထဲ ထည့်ပြီး ပေါင်းစပ်ရတဲ့မုန့်လို့ သိတာ။ ဗမာတွေအတွက်တော့ ဒီမုန့်လင်မယားဒယ်အိုးလေးကို ပြောလိုက်တာနဲ့ ချက်ချင်း လမ်းပေါ်က ချိုင့်ခွက်တွေကို ပြောနေမှန်း သိပြီ။ စစ်တပ်အုပ်ချုပ်စဉ်ကာလ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုကြောင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာ မပြင်ဘဲထားတဲ့လမ်းတွေကို အရွေးချယ်ခံ NLD အစိုးရ  အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ နောက်ဆုံးတော့ ပြုပြင်မှုတွေ ဖြစ်လာခဲ့ပြီ။ ကုန်ကားမောင်းသူတွေအတွက် ဒါက ဗမာဘာသာစကား၊ အစားအစာ၊ နိုင်ငံရေး၊ အခြေခံအဆောက်အဦ နဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းစတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ရိုးရှင်းတဲ့ စကားလေးတခွန်းထဲမှာ လိမ္မာပါးနပ်စွာ သုံးနှုန်းထားတာပါပဲ။ ဗမာဘာသာစကားနဲ့ သမိုင်းမှာ အတော်လေးကျွမ်းကျင်နေတာတောင်မှ ဒီစာကြောင်းရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို နားလည်ဖို့ အချိန်အကြာကြီးပေးလိုက်ရတဲ့ Brad တယောက် meme(မီးမ်)တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထပ်ပြီး ဖော်ထုတ်မယ်ဆိုရင် အကျိုးရှိမယ်ဆိုတဲ့ အတွေးကြောင့် ဒီFacebook စာမျက်နှာလုပ်ဖို့ ဖြစ်လာတာပါပဲ။

ဆန္ဒပြသူတွေသုံးထားတဲ့ သိမ်မွေ့တဲ့ စာသားတွေရဲ့ အနက်တွေကို အပြင်ကသူတွေ မသိနိုင်ဘူးလို့ Brad နဲ့ May တို့ သဘောပေါက်တဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့ စာမျက်နှာအသစ်က ဒီအချိန်မှာ အထောက်အကူဖြစ်မယ်လို့ မျှော်လင့်ထားတယ်။ ဆန္ဒပြသူအများစုက အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား အမှတ်အသားတွေကို သုံးပြီး နိုင်ငံတကာသိအောင်လုပ်ချင်ပေမဲ့ ဒီစာသားတွေက တကယ်သုံးတဲ့အခါ သူတို့ဆိုလိုချင်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေက မူရင်းမိခင်ဘာသာနဲ့ မကိုက်ညီပါဘူး။ 

ဒီမှာ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပြီး လွဲမှားနေတာက—ဒီရုပ်ပုံတွေမှာ “သတင်းမှား”တွေ ထည့်ထားတာပဲ။ “ဗမာတွေ၊ အာရှသားတွေက အင်္ဂလိပ်လို မတတ်တာပဲ”လို့ မြန်မာပြင်ပက တချို့သော အင်္ဂလိပ်စကားသုံးသူတွေ  စွပ်စွဲကြတာ။ Bradအဖို့ ဒါက “သမိုင်းနဲ့ပတ်သက်လို့ နားလည်မှုလွဲခြင်း”ပါပဲ။ သူက ကွန်မန့်မှာ မှတ်ချက်တချို့နဲ့ တုံ့ပြန်ခဲ့ကြောင်း ဆိုပါတယ်။ “ကျွန်တော်တချို့ကိစ္စတွေမှာ ဒါကသတင်းမှား မဟုတ်ကြောင်းတုံ့ပြန်ခဲ့သေးတယ်၊ အင်္ဂလိပ်လို အကြောင်းအရာတွေထက် ဗမာအကြောင်းအရာတွေက ဝေဝေဆာဆာနဲ့ အဓိပ္ပါယ် ပြည့်ဝပြီး စိတ်ဝင်စားဘွယ်နဲ့ အလွန်တရာ ဆန်းသစ်ထားတာကို ခင်ဗျားတို့ မသိတာ၊ သတင်းစာ စာနယ်ဇင်းတွေက မရွေးချယ်၊ မဖော်ပြတော့ ခင်ဗျားမသိတာ။ ဘယ်သူ စိတ်ဝင်စားမလဲ၊ ထိတ်လန့်စရာမဟုတ်ဘူးလား၊ စိတ်အားတက်ကြွစရာ မဟုတ်ဘူးလား၊ ဘာကိုဆိုလိုသလဲ ခင်ဗျားမသိဘူးလေ။”   

အွန်လိုင်းပေါ်မှာနဲ့ အပြင်လောကမှာပျံ့နှံနေတဲ့ ဗမာမီးမ်တွေမှ နက်ရှိုင်းတဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေကို ရှင်းပြဖို့အတွက် သူတို့ စာမျက်နှာက တိုးတက်လာပါပြီ။ အဲ့လိုလုပ်တဲ့အခါမှာလည်း ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့အာဘော်အတိုင်း ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီဝါဒ၊ ဗမာဗုဒ္ဓဝါဒ၊ တိုင်းရင်းသားတွေ၊ အမျိုးသားအမျိုးသ္မီး ကဏ္ဍ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှု၊ ဂဏန်းနှင့် နက္ခတ်ဗေဒင်ဆိုင်ရာတွေနဲ့  လတ်တလော အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးပြဿနာတွေ၊ ဆန္ဒပြပွဲတွေနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ထင်ရှားတဲ့အဖြစ် စတာတွေကို ဖော်ထုတ်ထားပါတယ်။ 

May က သူမထောက်ပံ့အားပေးနေတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေ သူတို့ကိုယ်ပိုင်လွတ်လပ်ခွင့်အတွက် ကြိုးစားမှုကိုကြည့်ရင်း သူမရဲ့အလုပ်မှာ စိတ်အားထက်သန်မှုတွေ ဖြစ်လာတာပါလို့ ဆိုပါတယ်။ “သတ္တိက ကျမတိုင်းပြည်ကို ချစ်တဲ့စိတ်ကနေလာတာ ကျမတိုင်းပြည်ထဲက ပြည်သူတွေကို ချစ်တဲ့စိတ်ကနေ ဖြစ်လာတာ။ အနည်းဆုံးတော့ တိုင်းပြည်ကို ကူညီဖို့ ကျမမှာတာဝန်ရှိတယ်၊ ‘ကျမတို့မှာ ဆုံးရှုံးစရာ ဘာမှမရှိဘူး’ ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ့ သတ္တိရှိလာတာ။ အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေ ဒီစနစ်အောက်မှာရှိနေတာထက် ကျမတို့ အနစ်နာခံပြီးပဲ ဘဝကိုရှင်သန်ချင်တယ်၊ အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေအတွက် ဒါကို လုပ်နေတာပါ”လို့ ပြောပါတယ်။  

ဒါတွေက စံနမူနာအားကျစရာ စကားလုံးတွေ… အားလုံးက စွမ်းအားကြီးမားတယ်ဆိုတာထက် ပိုတယ်၊ အရေးကြီးတဲ့အချက်က မေးမြန်းခန်းပြီးသွားပြီးနောက်ပိုင်း May ပျောက်နေပါတယ်။ သူမကို ဘယ်သူမှ ဆက်သွယ်လို့မရဘူး၊ ဘာဖြစ်နေလဲ လက်ရှိအခြေအနေ ဘယ်လိုလဲ မသိနိုင်ဘူး။ Brad က သေစာရင်းနဲ့ အထိန်းသိမ်းခံစာရင်းကို နေ့တိုင်းစစ်နေပြီး သူမနာမည် ရှာမတွေ့မှဘဲ စိတ်သက်သာရတယ်။ အဖမ်းမခံရဖို့ ပုန်းရှောင်နေရတဲ့ ဗမာတွေ အများကြီးဆိုတာ အမှန်ပါပဲ။ အင်တာနက်ပြတ်တောက်နေတဲ့ အချိန်တွေလည်း ရှိပါတယ်။ စစ်တပ်က မိုဘိုင်းလ် အင်တာနက်ကို ဖြတ်တောက်ထားပြီး ဗမာအများစု အင်တာနက် အဖြတ်ခံထားရပါတယ်၊ အခုတော့ May ရဲ့အခြေအနေကို ဘယ်သူမှမသိရတော့ ဒီအချိန်မှာ သူမရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက် ကျွန်တော်တို့ အတတ်နိုင်ဆုံး ဆုတောင်းမေတ္တာပို့ပေးနေပါတယ် ခင်ဗျာ။